استفاده از شبکه‌های کامپیوتری در هر سازمان و کسب‌و‌کاری به وضوح دیده می‌شود. شبکه کامپیوتری مورد نظر ممکن است کوچک و یا بزرگ باشد. هر سیستم کامپیوتری ممکن است با مشکلاتی مواجه شود و موجب اختلال در روند ارائه خدمات سازمان یا کسب و کار شود. این‌جاست که مدیریت شبکه مورد استفاده خواهد بود.
نتیجه این مشکلات عموماً باعث قطعی ارتباطات شده و یا انتقال اطلاعات به کندی صورت خواهد گرفت. همانطور که می‌دانید در صورت اخلال روند ارائه خدمات، یک سازمان یا کسب و کار ممکن است متحمل خسارت‌های فراوانی شود.
در صورت داشتن مدیریت شبکه صحیح، خواهیم توانست اتفاقات رخ داده در شبکه را تشخیص داده و فرآیند اصلاح شبکه را تسریع بخشیم. حتی در برخی موارد خواهیم توانست از رخ دادن اتفاقات جلوگیری کنیم.
در این مقاله به بررسی چیستی مدیریت شبکه، ساختار آن و استانداردهایی که برای مدیریت شبکه‌های کامپیوتری وجود دارد خواهیم پرداخت.
فهرست محتوای آموزش
چرا به مدیریت شبکه نیاز داریم ؟
همانطور که بالاتر به آن اشاره شد، اخلال در شبکه یک سازمان می‌تواند باعث ایجاد خسارت‌های کوچک و بزرگی شود. در نتیجه اگر بتوانیم این مشکلات را مدیریت کرده و از برخی از آن‌ها جلوگیری کنیم، به رشد و توسعه سازمان ما کمک شایانی خواهد کرد.
در اوایل پیدایش شبکه‌های کامپیوتری (شبکه آرپانت) در صورت بروز هر گونه مشکل در شبکه، به دلیل کوچک بودن شبکه و محدود بودن تعداد مسیریاب‌ها و ایستگاه‌های اطلاعاتی، با بررسی‌های ساده و انجام برخی آزمایش‌های فیزیکی توسط مدیر شبکه، مشکل به راحتی رفع می‌شد.
امروزه با وجود شبکه جهانی اینترنت و گستردگی بسیار زیاد نودها و حتی ابزارهای مورد استفاده در این شبکه، روش‌های ابتدایی پاسخگوی ما نخواهند بود.
در شبکه‌های قدیمی‌تر پروتکل‌های مدیریت و نظارت بر شبکه بخشی از لایه پیوند داده شبکه (Data Link Layer) بودند. در صورت بروز مشکل در شبکه، مدیر شبکه می‌توانست دستگاه‌های درون شبکه (نظیر مسیریاب‌ها) را مورد سوال قرار بدهد. همچنین می‌توانست لینک‌های ارتباطی بین مسیریاب‌ها را تغییر داده و مشکل را پیدا کند.
بر خلاف شبکه‌های محلی و کوچک، که اکثراً از سخت افزارهای مشابهی استفاده می‌کنند؛ مدیریت شبکه در شبکه‌های وسیع نظیر اینترنت سخت‌تر و پیچیده‌تر از گذشته خواهد شد.
مشکلات شبکه کامپیوتری
مشکلات و چالش‌های که ممکن است در یک شبکه کامپیوتری به وجود آید، گستره بسیار وسیعی دارند. در ادامه به چند مورد از دسته‌بندی مشکلات ممکن اشاره می‌کنیم:
- قطعی ارتباط شبکه (Loss of Connectivity)
- اتفاقات تکرارشدنی (Intermittent Problems)
- مشکلات پیکربندی شبکه (Network Configuration Issue)
- مشکلات کارایی شبکه (Performance Problems)
قطعی ارتباط شبکه
گاهی اوقات ممکن است لینک‌های ارتباطی بین مسیریاب‌های یک شبکه در درون یا به بیرون از شبکه دچار قطعی و اختلال شود. در چنین مواقعی معمولاً ارتباط آن مسیریاب به طور کامل قطع شده و هیچ دیتایی توسط لینک مختل شده تبادل نمی‌شود.
اتفاقات تکرارشدنی
مشکلاتی در شبکه وجود دارند که اکثراً بدون دلیل خاص و منطقی اتفاق افتاده و خود به خود نیز رفع می‌شوند! اما اتفاقی مشابه آن‌ها در مدت زمان طولانی، بسیار تکرار خواهد شد.
مشکلات پیکربندی شبکه
برخی مشکلات به دلیل پیکربندی (Config) اشتباه شبکه کامپیوتری رخ می‌دهد. چنین مشکلاتی را می‌توان با بررسی پیکربندی فعلی شبکه تشخیص داده و رفع کرد.
مشکلات کارایی شبکه
این نوع مشکلات معمولاً باعث قطعی شبکه و از کار افتادن آن نمی‌شوند بلکه کارایی شبکه را به شدت کاهش می‌دهند. برای مثال ممکن است سرعت تبادل اطلاعات در شبکه بسیار کند شود؛ در نتیجه باعث نارضایتی کاربران شبکه خواهد شد.
مدیریت شبکه‌های کامپیوتری چیست ؟
مدیریت شبکه‌های کامپیوتری مجموعه‌ای از فعالیت‌ها، روش‌ها، فرآیند و ابزراهایی است که به بهبود عملکرد شبکه کمک کرده و باعث افزایش کارایی آن می‌شود.
این فعالیت‌ها می‌توانند توسط نیروی انسانی انجام شده و یا به صورت هوشمند و توسط سیستم‌های کامپیوتری صورت گیرد.
مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و روش‌ها که هدف آن‌ها صحت عملکرد شبکه می‌باشد را مدیریت شبکه می‌نامند.
قبل از مدیریت شبکه، نیاز است کنترل شبکه نیز انجام شود. کنترل شبکه به معنای مانیتور کردن تجهیزات یک شبکه است. عملیات مانیتور کردن می‌تواند به صورت فعال (Active) یا منفعل (Passive) انجام گیرد.
پس از کنترل منابع موجود در شبکه، در صورت وجود مشکل، می‌توان فرآیند تشخیص و رفع مشکل را سرعت و بهبود بخشید.
نتیجه یک مدیریت صحیح به صورت کلی می‌تواند سه مورد باشد:
- افزایش قابلیت اطمینان شبکه
- افزایش بهره‌وری و عملکرد شبکه
- استفاده از تمام ظرفیت موجود در شبکه
سیستم مدیریت شبکه
به نرم افزارها و ابزارهای کامپیوتری که به مدیر یک شبکه اجازه مانیتورینگ شبکه و کنترل تجهیزات موجود در آن را می‌دهد، سیستم‌های مدیریت شبکه (Network Management Systems یا به اختصار NMS) گفته می‌شود.
ساختار مدیریت شبکه کامپیوتری
همانطور که گفته شد، مدیریت شبکه مجموعه‌ای از فرآیندها و کارهاست. گاهی این فعالیت‌ها را برای درک بهتر به سه بخش جداگانه تقسیم‌بندی می‌کنند.
بخش‌های یک سیستم مدیریت شبکه
1- بخش عملیاتی (Operation)
این بخش به صورت زنده در حال رصد و بررسی شبکه است. تمام وقایعی که در لحظه درون شبکه اتفاق می‌افتند را مانیتور کرده و اطلاعات را جمع آوری می‌کند.
برای مثال اطلاعاتی درباره موارد زیر از تجهیزات شبکه جمع آوری می‌کند:
- وضعیت فعلی لینک‌های ارتباطی هر دستگاه
- تغییرات احتمالی پیکربندی منابع
- خطاهایی که به صورت Real Time رخ می‌دهند.
- فعال یا غیرفعال بودن هر دستگاه
شاید بتوان گفت نرم‌افزاری‌ترین بخش مدیریت شبکه همین بخش اول است. چرا که سایر بخش‌ها معمولاً دخالت نیروی انسانی را می‌طلبند.
2- بخش نگهداری (Maintenance)
بخش نگهداری دو وظیفه اصلی دارد.
- هنگامی که بخش اول به وجود آمدن مشکلی را به سیستم گزارش می‌کند، بخش نگهداری می‌بایست اقدام به رفع مشکل پیش آمده در شبکه کند.
- در هنگام گسترش شبکه، نیاز به راه اندازی و پیکربندی تجهیزات جدید در شبکه خواهد بود. فرآیندهای مورد نیاز برای افزودن تجهیزات جدید جزء وظایف این بخش است.
3- بخش تدارکات (Provisioning)
وظیفه این بخش از مجموعه فرآیندهای مدیریت و کنترل شبکه، تحقیق و توسعه امکانات و تجهیزات شبکه است. از آن‌جا که شبکه‌های کامپیوتری هر روز در حال توسعه و پیشرفت هستند و تکنولوژی‌های موجود در این زمینه نیز رو به رشد هستند، لازم است شبکه را توسعه داده و یا با بهترین فناوری‌ها به‌روز‌رسانی کنیم.
اجزای شبکه از نظر سیستم مدیریت شبکه (NMS)
یک سیستم مدیریت شبکه کامپیوتری از دو جزء اصلی تشکیل شده است.
اولین جزء این سیستم، تجهیزات و منابعی هستند که می‌خواهیم اطلاعات را از آن‌ها دریافت کرده و با تنظیم مجدد آن‌ها، فرآیندهای مدیریتی و کنترلی خود را اجرا کنیم.
به تجهیزاتی در شبکه که اطلاعاتشان را دریافت کرده و آن‌ها را مدیریت می‌کنیم، اشیاء (Objects) گفته می‌شود.
در این بین، واسط‌هایی هستند که وظیفه آن‌ها دریافت اطلاعات از اشیاء و ارسال آن‌ها به مدیر شبکه است.
به واسط‌هایی که اطلاعات را از Object ها جمع‌آوری کرده و در اختیار مدیر شبکه قرار می‌دهد، عامل (Agent) گفته می‌شود.
استانداردهای مدیریت شبکه
همانطور که می‌دانید دستگاه‌های مورد استفاده در یک شبکه محلی ممکن است از شرکت‌ها و تولیدکنندگان مختلفی باشند. هر شرکت، معمولاً نرم افزارها و روش‌های خاصی برای کنترل و مدیریت دارند. اگر بخواهیم چندین دستگاه با برندهای متفاوت را با هم مدیریت کنیم، با مشکل مواجه خواهیم بود!
در صورتی که شبکه ما گسترش یابد، این مسئله برایمان بسیار دشوارتر خواهد شد!
استانداردها دقیقاً به همین منظور شکل گرفته‌اند. استاندارد به نوعی یک زبان مشترک است که همه تجهیزات از آن پیروی می‌کنند. در صورتی که از این پروتکل‌های استاندارد استفاده کنیم، می‌توان به راحتی دستگاه‌های مختلف را با هم مدیریت کرد.
پنج پروتکل و استاندارد کنترل و مدیریت شبکه که بیشترین استفاده را دارند، عبارتند از:
- پروتکل SNMP
- پروتکل OSI / CMIP
- پروتکل IEEE
- پروتکل TMN
- پروتکل Web-Based Management
در به روزرسانی بعدی این مقاله، به بررسی مختصر هر یک از پروتکل‌های فوق خواهیم پرداخت. می‌توانید توضیحاتی درمورد چند پروتکل معروف را در این لینک بخوانید.
جمع بندی: مدیریت شبکه‌های کامپیوتری
امروزه شبکه‌های کامپیوتری استفاده‌های بسیار گسترده‌ای دارند. این شبکه‌ها ممکن است با مشکلات و خطاهای مختلفی روبه‌رو شده که باعث ایجاد اختلال و قطعی شبکه شود و خسارت‌هایی به بار آورد. مدیریت شبکه به ما اجازه می‌دهد تا با کنترل وضعیت شبکه و دستگاه‌های ارتباطی درون آن (نظیر مسیریاب‌ها) مشکلات شبکه را پیدا کرده و رفع کنیم. در موارد حرفه‌ای تر امکان پیش‌بینی و جلوگیری از رخداد مشکلات نیز وجود خواهد داشت.
ساختار مدیریت شبکه از سه بخش اصلی (عملیاتی، نگهداری و تدارکات) تشکیل شده و شامل اشیاء و عامل‌هاست. برای ارتباط بهتر و پایدار بین تجهیزات، استانداردهایی تعریف شده و استفاده می‌شوند.
این آموزش برای همیشه رایگانه! می‌تونید با اشتراک‌گذاری لینک این صفحه از ما حمایت کنید یا با خرید یه فنجون نوشیدنی بهمون انرژی بدید!
می‌خوام یه نوشیدنی مهمونتون کنم